Wetenschappers hebben een significant verband geïdentificeerd tussen genetische aanleg voor ADHD (Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder) en de ontwikkeling van de pathologie van de ziekte van Alzheimer (AD), volgens een nieuwe studie gepubliceerd in Molecular Psychiatry. Dit onderzoek markeert de eerste definitieve wetenschappelijke correlatie tussen ADHD en cognitieve achteruitgang, waardoor belangrijke vragen rijzen over de hersengezondheid op de lange termijn bij personen met ADHD.
Het onderzoeksontwerp en de belangrijkste bevindingen
Onderzoekers van het University of Pittsburgh Medical Center (UPMC) analyseerden gegevens van 212 cognitief gezonde volwassenen van 55 tot 90 jaar. Deelnemers werden beoordeeld op genetische aanleg voor ADHD met behulp van polygene risicoscores (ADHD-PRS), maar geen van hen had een formele ADHD-diagnose. Gedurende zes jaar ondergingen de deelnemers herhaalde cognitieve tests, waaronder:
- Amyloïde-β PET-scans: Om de opbouw van amyloïde plaques te detecteren, een kenmerk van AD.
- Analyse van hersenvocht (CSF): Meten van gefosforyleerde tau-niveaus (p-tau), een indicator voor neuronale schade.
- MRI-scans van de hersenen: Om veranderingen in het hersenvolume en de hersenstructuur te volgen.
- Neuropsychologische beoordelingen: Evaluatie van het geheugen, de uitvoerende functie en andere cognitieve vaardigheden.
Uit het onderzoek bleek dat personen met een hoger genetisch risico op ADHD in de loop van de tijd een grotere cognitieve achteruitgang ervoeren, vooral als ze ook tekenen vertoonden van opbouw van amyloïde plaques in de hersenen. Het gecombineerde effect van hoge ADHD-PRS en amyloïdafzetting was schadelijker voor de cognitie dan beide factoren afzonderlijk. Een hogere genetische vatbaarheid voor ADHD correleerde met verhoogde p-tau-niveaus in de hersenvocht, verminderde grijze stofdichtheid en hersenatrofie in frontale en pariëtale gebieden – maar alleen bij individuen met amyloïdeafzettingen.
Waarom dit belangrijk is
De bevindingen zijn significant omdat ADHD steeds vaker wordt gediagnosticeerd bij volwassenen (vooral vrouwen) en de ziekte van Alzheimer naar verwachting in 2050 met 95% zal toenemen. Dit onderzoek suggereert dat genetische kwetsbaarheid voor ADHD een wisselwerking kan hebben met AD-pathologie, waardoor de cognitieve achteruitgang bij sommige individuen wordt versneld. De studie wijst ook op een kritieke leemte in het huidige onderzoek: de meeste genetische onderzoeken naar zowel ADHD als Alzheimer hebben zich primair gericht op blanke bevolkingsgroepen, waardoor de generaliseerbaarheid beperkt is.
Wat is het volgende?
Hoofdonderzoeker Dr. Douglas Leffa benadrukt de noodzaak van verder onderzoek naar het volgen van personen bij wie in de loop van de tijd gediagnosticeerd ADHD is, om het verband tussen de stoornis en de late ziekte van Alzheimer te bevestigen. Hij benadrukt ook het belang van het betrekken van meer diverse populaties in toekomstig onderzoek om te begrijpen hoe ras deze genetische associatie kan beïnvloeden.
Cognitieve gezondheid beschermen
Hoewel genetische aanleg een rol speelt, blijven levensstijlfactoren cruciaal voor de gezondheid van de hersenen. Ongeacht de ADHD-status kunnen individuen cognitieve achteruitgang verzachten door:
- Het uitvoeren van regelmatige medische controles.
- Roken vermijden.
- Regelmatig sporten.
- Beheer van de bloeddruk en de bloedsuikerspiegel.
- Het eten van een uitgebalanceerd dieet dat rijk is aan onbewerkte voedingsmiddelen.
- Prioriteit geven aan slaap.
- Maatschappelijk betrokken blijven.
De studie versterkt dat cognitieve achteruitgang complex is, en dat een proactieve benadering die genetisch bewustzijn combineert met gezonde levensstijlkeuzes essentieel is voor de gezondheid van de hersenen op de lange termijn. Verder onderzoek zal ons begrip van dit verband verfijnen, wat mogelijk de weg vrijmaakt voor gerichte interventies om de cognitieve functie bij risicopersonen te beschermen.
